Ik was altijd op zoek naar haar. Naar dat lichte tintelen in m’n borst. Het lachen dat zomaar opkwam. Naar blijdschap. Maar telkens als ik haar even vond, vertrok ze direct weer. En dat maakte me bang. Dat zorgde ervoor dat ik huiverig werd in fijne momenten. Want wanneer gaat ze weer? En verdien ik haar eigenlijk wel? Moet ik niet dingen doen en bereiken om blij te mogen zijn?
Blijdschap hoeft geen applaus.
Op het eerste gezicht lijkt blijdschap de lichtste emotie. De meest gewenste, dat ook. Blij zijn voelt nu eenmaal fijner dan boos, verdrieting of bang. Daarom wordt blijdschap vaak ‘de hoogste trilling’ genoemd. We hebben haar op een voetstuk gezet. En juist daardoor voelt ze vaak als iets wat je moet bewijzen. Iets dat alleen mag komen als je het goed hebt gedaan. Ze mag alleen binnenkomen als ze straalt. Juicht. Met bombarie binnenkomt. Omdat we hebben geleerd dat blijdschap iets is waar je iets voor moet doen. Van ouders, leraren, systemen. Alsof het pas telt als je er iets tegenover zet. Met die ogen kan blijdschap niet zomaar opkomen, omdat je het ‘gewoon’ ervaart. Terwijl blijdschap in haar pure vorm vaak veel subtieler, gelaagder en ook kwetsbaarder is dan we denken.
De paradox van ontspannen geluk.
Blijdschap is een bijzondere emotie, juist omdat ze zo gelaagd is. Ze komt het vaakst op als je adem zakt. Als je schouders ontspannen. Als je voelt: ik hoef even niks, en ik bén er gewoon. In ontspanning dus. In verbinding en aanwezigheid. Niet per se als er iets groots gebeurt, maar juist als je even niet bezig bent met wat er allemaal beter kan. Wat er allemaal mist. Een blij gevoel verschijnt tussen de regels door. Lachen om iets kleins. Iets heel lekkers eten. Op de bank zitten met een goed boek terwijl je he-le-maal niks hoeft. En dat is hem vaak: het komt op als er niets hoeft. En daar zit de paradox, want dat zijn precies die momenten waarop veel mensen onrust voelen in plaats van ontspanning.
Ik ken die als geen ander.
Lekker dagje gehad, productief geweest, leuke vrienden gezien. Ik zit helemaal in de vibe, zoals ik dat noem. En toch ga ik vervolgens zitten scrollen tot ik erbij neerval. Tot ik wazig zie en mijn adem in mijn keel zit.
Weg geluksstofjes. En dan baal ik weer.
Hoe komt dat toch? Dat we geneigd zijn onze blijdschap zo snel mogelijk weg te werken?
Ik wilde er meer over weten. En kwam erachter dat blijdschap om veiligheid vraagt. Om een lichaam dat durft te zakken. Een zenuwstelsel dat niet op scherp staat. En veel mensen, zeker met trauma, veel stress of een gejaagd leven, hebben die veiligheid niet vanzelfsprekend tot hun beschikking.
Ze staan namelijk altijd aan.
In dat geval voelt blijdschap niet als iets natuurlijks, maar als iets verdachts . Iets dat straks weer weggaat. Iets dat je misschien niet verdiend hebt. Zoals Gabor Maté zegt: “If you grew up in stress, calm feels like boredom. Peace feels unsafe.”
Ik voelde dat zó vaak. Rust was nooit neutraal. Het voelde verdacht.
Als ademwerker lees ik over de polyvagaal theorie (van Stephen Porges). Ook die zegt dat het zenuwstelsel zich veilig moet voelen om open te staan voor sociale verbinding, rust en positieve emoties. Als veiligheid ontbreekt, is het moeilijk om blijdschap te laten landen. Zelfs als er totaal geen reden tot onrust is.
Een gevoel van veiligheid is dus zo onbekend, dat het als onveilig gaat voelen.
“The most terrifying, difficult emotion we experience as humans is joy. We are afraid to lean into it, because we think the moment we do, something terrible will happen." -Brené Brown
Zacht worden is ook dapper.
Soms word je bijna bang van hoe open en kwetsbaar blijdschap voelt..
Los daarvan heb je een brein dat van nature alert is op gevaar en negatieve prikkels. Evolutionair gezien was dat handig. Je wilde weten wanneer je moest rennen of vechten. Blije gevoelens die snel van ons afglijden, noem je ook wel de negativity bias.
Soms kan ik vijf fijne dingen meemaken op een dag, en blijft toch dat ene stomme appje hangen. Omdat we dus zo zijn bedraad dat negativiteit makkelijker blijft hangen dan positiviteit.
En: in Nederland zijn we goed in van alles een sport maken. Een prestatie. Je moet het verdienen, bereiken en zichtbaar maken. Soms voelt het bijna alsof blijdschap iets is dat je doet, niet iets dat je bént of ervaart.
Terwijl je zo vaak een blij gevoel kan hebben zonder ‘grote’ reden.
We willen blijdschap te veel vasthouden, uitleggen. Waardoor ze juist verdwijnt.
Blijdschap heeft eigenlijk maar één ding nodig en dat is ruimte voor rust. Een lijf dat durft te ontvangen. Het vraagt om ontspanning. En om jou, die durft te blijven in het moment.
En dat klinkt makkelijker dan het is. Het vraagt om durven ontspannen. En als je gewend bent te presteren, te pleasen, te fixen, voelt dat alsof je iets vergeet te doen.
Voor mij raakt het aan een vorm van openheid. Overgave. Of misschien wel een oefening in vertrouwen. Omdat het vaak eigenlijk best spannend is om erbij te blijven.
Blijdschap voelen zet je namelijk open. En open is kwetsbaar. Je laat, als iets goed voelt, iets zakken. Je beschermingsmechanismen. Je alertheid. En daarmee je controle.
En dan ineens word je zacht. Beschikbaar. Maar kun je ook diep geraakt worden.
Als je het moeilijk vindt om blij te zijn: Je bent niet raar! Voor veel mensen voelt blij zijn niet veilig.
Hun systeem heeft geleerd dat achter blijdschap vaak iets anders komt: teleurstelling, afwijzing, verlies, schaamte. Blijdschap is dan geen rustplek, maar een valkuil-in-wording.
En dat wil je vóór zijn. Want zodra je het toelaat wordt het je misschien weer afgenomen.
Dus maak je een grap. Druk je het weg. Scroll je jezelf eruit.
Bij blijdschap aanwezig zijn vraagt iets van je:
Dat je jezelf het gunt. Gelooft dat je het waard bent. Ook als de blijdschap straks weer weg is.
Het is een diep lichamelijk proces om veilig te worden in het fijne. Maar elke seconde die je het toelaat, bouwt een beetje vertrouwen. Dus misschien kun je er op die manier mee oefenen. Als je blijdschap opmerkt, laat haar zachtjes toe en probeer erbij te blijven. Voel je voeten, adem er naartoe. Al is het maar heel even.
Liefs,
Anouk
Blijdschap: Soms is blij zijn het spannendste dat er is
Comments (2)
Prachtige blog over blij zijn. Ik herken mezelf er zeker in. Wil het vaak wel voelen maar sluit mezelf er ook weer voor af..inderdaad veiligheid. Mooi inzicht. Dank je wel
Bedankt anouk voor deze mooie uitleg,toepasselijk nu begrijp ik het beter !,.Inderdaad blijschap voelde voor mij als angst om mij schild te laten zakken .
Lieve groet Coriene